استراتژی و تاکتیک چه تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند؟

دو مورد از اصطلاحاتی که در دنیای کسب‌وکار بسیار رایج و آشکار هستند، شامل تاکتیک (Tactic) و استراتژی (Strategy) می‌شوند. برای اینکه بتوان از دو اصطلاح ذکر شده به درستی استفاده کرد، نیاز است تا به این موضوع پی ببریم که مفهوم هر کدام از آن‌ها دقیقا چیست؟ این دو گزینه چه تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند؟ تا چه اندازه درک این تفاوت‌ها حائز اهمیت است؟ برای اینکه بتوانید به درک درستی دست پیدا کنید، قصد داریم تا در ادامه به صورت جداگانه هر کدام از این اصطلاحات را برای شما توضیح دهیم؛ پس با ما همراه باشید.

با تعریف استراتژی آشنا شوید

استراتژی را می‌توانیم در بین رویدادهای خاصی جای دهیم که کسب‌وکارها و افراد از آن استفاده می‌کنند تا بتوانند به مجموعه‌ای از اهداف دست پیدا کنند. مایکل پورتر برای هر کسب‌ و کاری سه استراتژی مجزا را در نظر گرفته است. این سه استراتژی با نام برنامه‌ریزی استراتژیک پورتر شناخته شده‌اند و توانسته‌اند توجه سازمان‌های بسیاری را به خود جلب کنند. این سه استراتژی شامل گزینه‌های زیر می‌شوند:

• استراتژی‌هایی که برای رهبری هزینه‌ها طراحی شده‌اند.
• استراتژی‌هایی که برای ارائه انواع محصولات و خدمات متنوع و جذاب طراحی شده‌اند.
• استراتژی‌هایی که برای ارائه دادن یک سرویس تخصصی در بازارهای رقابتی طراحی شده‌اند.

در نهایت می‌توانیم اینطور بیان کنیم برنامه استراتژیک نوعی سند است که در ابتدا دست به طراحی و ترسیم رویکردی می‌زند که به منظور دستیابی به اهداف مورد استفاده قرار می‌گیرد. سپس این رویکرد به صورت تدریجی جزئیات بیشتری را از اهداف واقعی به تصویر خواهد کشید.

هر چیزی که باید درباره تعریف تاکتیک بدانید

حالا به تعریف تاکتیک می‌رسیم. در تعریفی که از استراتژی داشتیم، مشخص نشد برای دستیابی به اهداف چه کارهایی را باید انجام دهیم. در واقع همین جا است که شاهد حضور پررنگ تاکتیک خواهید بود. Tactic به توصیف اقداماتی می‌پردازد که به منظور رسیدن به اهداف باید انجام بگیرند. برنامه‌ریزی Tactic با کمک استراتژی‌ها انجام می‌شود. Tactic را نه می‌توانیم معیاری برای موفقیت بدانیم نه از آن به عنوان یک نتیجه یاد کنیم، بلکه مجموعه‌ای از اقداماتی است که کسب‌وکار و یا فرد را برای دستیابی به یک نتیجه رضایت‌بخش و مطلوب یاری و هدایت می‌کند.

با یک تعریف جامع آشنا شوید

استفاده از دو اصطلاح تاکتیک و استراتژی برای اولین بار 2500 سال پیش بر می‌گردد. در واقع این دو کلمه در بین اصطلاحات نظامی جای می‌گرفتند. سون تزو یکی از استراتژیست‌های نظامی چینی بوده که در کتاب خود تحت عنوان هنر جنگ از آن‌ها استفاده کرد. تزو باور خود را به شکل زیر تعریف کرد:

“استراتژی بدون تاکتیک، کندترین مسیر پیروزی است، در حالی که تاکتیک‌های بدون استراتژی سر و صدای قبل از شکست است”.

در نتیجه می‌توانیم اینطور بیان کنیم به برنامه‌های اصلی یا اهداف به استراتژی اطلاق می‌شوند. شما امیدوار هستید تا به تمامی اهداف و برنامه‌های طراحی‌شده دست پیدا کنید. در بیشتر مواقع تغییر این استراتژی‌ها بسیار آهسته صورت می‌گیرد. در واقع چیزی که اهمیت دارد این بوده که تغییر در هر صورت شکل خواهد گرفت، اما آهسته و تدریجی! حالا باید بگوییم Tactic شامل مراحل گوناگونی می‌شود که به منظور تحقق استراتژی مورد نظر به کار گرفته می‌شود.

چگونگی کارکرد استراتژی و تاکتیک در کنار یکدیگر

یکی از مهم‌ترین سوالاتی که برای افراد به وجود می‌آید این بوده که استراتژی و Tactic چگونه در کنار یکدیگر کار می‌کنند؟ چیزی که عیان است این بوده که استراتژی و تاکتیک شکل‌دهنده یکدیگر بوده و یا به عبارتی مکمل هم هستند. اگر هر کدام از سازمان‌ها از این دو حرکت غافل شوند و توجهی به آن نداشته باشند، در آن صورت نمی‌توانند در پیش بردن اهداف خود به موفقیت خاصی دست پیدا کنند؛ در واقع تمام تلاش‌ آن‌ها عبث و بیهوده خواهد بود. برای اینکه یک سازمان جهت خود را مشخص کند، به استراتژی نیاز دارد. حالا برای اینکه بتوانید دست به تعیین چگونگی رسیدن به استراتژی‌ها بزنید، به Tactic نیاز خواهید داشت. به تصویر زیر توجه داشته باشید:

استراتژی و Tactic

این تصویر نحوه قرار گرفتن استراتژی و تاکتیک را کنار هم نشان می‌دهد. همانطور که از تصویر مشخص است، نیمه بالای مدل، به استراتژی اختصاص داده شده و Tactic و اقدامات مربوطه به منظور رسیدن به موفقیت به قسمت پایینی انتقال داده شده‌اند.

تقابل استراتژی و تاکتیک‌ها

بین استراتژی و تاکنیک چندین تمایز به چشم می‌خورند، اما باید اصلی‌ترین تفاوت را مشخص کنیم. این کار با کمک فکر کردن در رابطه با استراتژی مقصد و همچنین دستیابی به آن انجام خواهد شد. البته شایان ذکر است در این زمینه Tactic و اقدامات خاصی که در مسیر باید طی شوند نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. زمانی که استراتژی و Tactic را با یکدیگر مقایسه می‌کنیم، باید این موضوع را مشخص کنیم که هیچ تضادی بین آن‌ها وجود ندارد و هرگز نیز تضادی ایجاد نخواهد شد. در واقع باید تعیین کنیم این دو اصطلاح با یکدیگر در یک تیم قرار می‌گیرند. حالا یک بار دیگر به تعاریفی که از این دو اصطلاح وجود دارند، توجه خود را معطوف کنید:

• زمانی که بخواهیم به اهداف بلند مدت خود دست پیدا کنیم، نیاز است تا برنامه‌ریزی داشته باشیم. مشخص کردن این فرایند با کمک استراتژی انجام می‌شود. در واقع استراتژی یک راهی را در پیش روی شما می‌گذارد که به منظور رسیدن به چشم‌اندازهای شرکت به آن‌ها نیاز دارید.
• حالا Tactic برای رسیدن به این اهداف یک سری از گام‌های کوچک‌تر را در مقابل افراد قرار می‌دهد. همچنین بازه زمانی این گام‌ها نیز کوتاه‌تر است. برای هر سازمانی Tactic تشکیل‌شده از موارد مختلفی بوده که در جهت قدم گذاشتن در مسیر چشم‌اندازهای سازمانی مورد استفاده قرار می‌گیرند. Tactic‌ تشکیل‌شده از بهترین روش‌ها و شیوه‌ها، خاص‌ترین برنامه‌ها، منابع مناسب و سایر برنامه‌ها می‌شود.

بررسی رابطه‌ای که بین استراتژی و تاکتیک وجود دارد

در این بخش قصد داریم به بررسی ارتباطی بپردازیم که بین استراتژی و تاکتیک وجود دارد. زمانی که یک سازمان در رابطه با یک هدف خاصی تصمیم می‌گیرد و سرمایه‌گذاری‌های لازم را بر روی منابع دستیابی آن قرار می‌دهد، در آن صورت می‌توانیم بگوییم از استراتژی بهره گرفته شده است. برای اینکه بتوانید بهتر به درک این موضوع برسید، می‌توانیم مثالی از جنگ را برای شما نام ببریم. استراتژی‌هایی که برای پیروزی در جنگ به کار گرفته می‌شوند، تنها به یک منطقه جغرافیایی خاص محدود نمی‌شود، بلکه در بر گیرنده مبارزه کلی نیروهای دشمن است.

برای اینکه بتوانید به خوبی یک استراتژی مناسب را بیان کنید، نیاز است تا در مسیر دستیابی به هدف خود قرار بگیرید. این استراتژی باید تمام چیزایی که دوست دارید به آن‌ها برسید را در نظر داشته باشد. البته شایان ذکر است چیزی که بیان کنیم، در ارتباط با موفقیت‌های فوری نیست، بلکه مواردی را در نظر دارد که در بلند مدت می‌توان به آن‌ها دسترسی پیدا کرد.

ایده‌پردازی اصلی استراتژی

هر استراتژی تشکیل‌شده از یک ایده اصلی است که بسیار باید مورد توجه قرار بگیرد. ایده اصلی استراتژی را می‌توانیم استفاده از قدرتی در نظر بگیریم که در مسیر دستیابی به هدف به آن نیاز است. بر روی امیدوارکننده‌ترین فرصت خود سرمایه‌گذاری انجام دهید. البته شایان ذکر این نکته است یک استراتژی قوی همیشه از قدرت موجود تاثیر نمی‌پذیرد، بلکه می‌تواند در افزایش قدرت نیز تاثیرگذار ظاهر شود. در اینجا تاکتیک‌ها وارد عمل می‌شوند و قدرت‌نمایی می‌کنند. اگر به تعریف استراتژی توجه داشته باشید، می‌توانید به این نتیجه دست پیدا کنید که چگونه می‌تواند استراتژی به شما  در ایجاد قدرت یاری دهد. سپس از این قدرت می‌توانید در جهت نشان دادن نحوه پیوستگی استراتژیک و تاکتیک‌ها بهره ببرید.

اهمیت وجود هماهنگی Tactic

زمانی که می‌خواهید استراتژی‌های خود را به مرحله عملی برسانید، نیازمند انتخاب تاکتیک خاص و مناسب هستید. این Tactic همزمان با وقتی که استراتژی در حال استقرار یافتن است، تقویت می‌شود. رابرت گرین در کتاب 33 استراتژی جنگ به این شکل اظهار داشته است:

“استراتژی هنر نگاه فراتر از زمان حال است  و در عین حال محاسبه آینده است. روی هدف خود متمرکز شوید و برای رسیدن به آن نقشه بکشید”.

در مسیری که برای رسیدن به اهدافتان طی می‌کنید، سوختی وجود دارد که باعث سوق دادن شرکت به سمت هدف در نظر گرفته می‌شود. برای پر کردن این سوخت نیاز است تا از تاکتیک‌های موجود بهره گرفته شود. با کمک این سوخت می‌توانید گام‌های نهایی را در جهت رسیدن به هدف استراتژیک خود بردارید. یک قانون اساسی وجود دارد که به شما کمک خواهد کرد بتوانید تمایزی که بین استراتژی و Tactic وجود دارد را درک کنید. این قانون اساسی بیان می‌کند که به صورت استراتژیک فکر کنید و عملتان را بر محوریت Tactic بگذارید!

تفاوت‌های استراتژی و Tactic

همانطور که اشاره کردیم بین استراتژی و تاکتیک تفاوت‌هایی وجود دارند. این تفاوت‌ها را می‌توان از مناظر گوناگونی مورد بررسی قرار داد. در ادامه دسته‌بندی‌های مربوط را ذکر خواهیم کرد تا بتوانید متوجه تفاوت‌ها شوید.

تفاوت هدف در استراتژی و Tactic

استراتژی اهداف گسترده‌تر را مشخص می‌کند. این اهداف باعث می‌شوند تا تمام سازمان به همراه منابع آن، پیشرفت زیادی را مشاهده کنند. تاکتیک باعث می‌شود تا منابع خاص بهینه‌سازی شوند. بهینه‌سازی این منابع به منظور رسیدن به اهداف فرعی است. این اهداف فرعی می‌توانند از ماموریت‌های فرعی سازمان پشتیبانی کنند.

تفاوت نقش‌ها و مسئولیت‌ها در استراتژی و Tactic

حالا به بررسی تفاوت نقش‌ها در رابطه با استراتژی و تاکتیک می‌پردازیم. استراتژی‌ها می‌توانند افرادی باشند که تاثیرگذاری خود را بر روی منابع سازمانی اعمال می‌کنند. این افراد درک موضوع را دارند که چگونه چند Tactic در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند و برای رسیدن به اهداف تلاش می‌کنند. نقش‌ها در Tactic به شکلی دیگر هستند. متخصصان در یک حوزه قرار می‌گیرند و مانور آن‌ها با کمک منابع محدودی انجام خواهد گرفت. این مانور تا آنجایی ادامه پیدا می‌کند که در نهایت به مجموعه‌ای از اهداف مشخص‌شده دست پیدا شود. استراتژی مسئولیت تمام سازمان را برعهده می‌گیرد؛ در حالی که Tactic تنها مسئولیت منابع اختصاص داده شده را بر دوش دارد.

تفاوت بُعد در استراتژی و تاکتیک

تفاوت دیگری که قصد معرفی آن را داریم، در ارتباط با بُعد است. استراتژی تمامی منابع درون سازمان را احاطه می‌کند. علاوه بر آن شرایط بازار همچون رقبا، مشتریان و در نهایت اقتصاد را تحت کنترل خود در می‌آورد. در رابطه با Tactic باید بگوییم که آن زیر مجموعه‌ای از منابع را استفاده می‌کند. این منابع در برنامه یا فرایند مورد استفاده قرار می‌گیرند. این منابع محدود بوده و تنها برای پروژه‌های مشخصی به کار گرفته می‌شوند.

تفاوت در مدت زمان

تفاوت دیگری که بسیار حائز اهمیت بوده، مدت زمان است. مدت زمان برای استراتژی‌ها طولانی بوده و تغییرات آن نامتناوب هستند. در تاکتیک مدت زمان اختصاص داده شده کوتاه بوده و با توجه به شرایط از خود انعطاف‌پذیری نشان می‌دهد.

تفاوت در روش‌ها

استراتژی و تاکتیک از روش‌های مختلفی استفاده می‌کنند. روش‌های به کار گرفته شده در استراتژی شامل استفاده از تجربه، تحلیل، تفکر محاسبه می‌شوند. در Tactic از روش‌های تجربه، بهترین عملیات، برنامه‌ها، فرایندها و تیم‌ها بهره برده می‌شوند.

خروجی‌ها؛ آخرین تفاوت در استراتژی و تاکتیک

آخرین تفاوتی که قصد داریم آن‌ را معرفی کنیم، در ارتباط با خروجی است. خروجی استراتژی منجر به ایجاد اهداف شفاف سازمانی خواهد شد. همچنین در کنار اهداف موارد مختلفی مشخص می‌شوند که شامل نقشه، خطوط راهنما و معیارهای کلیدی عملکرد می‌شوند. برای اینکه بتوان به خروجی در Tactic دست پیدا کرد، نیاز است تا از افراد، ابزارها و زمان بهره برده شود.

در کل می‌توانیم اینطور بیان کنیم که دو کلمه استراتژی و Tactic با یکدیگر مکمل هستند و هم را تکمیل می‌کنند. سازمان‌ها برای دستیابی به موفقیت به هر دوی آن‌ها نیاز خواهند داشت؛ از این رو به کارگیری آن‌ها را در کنار هم از یاد نبرید.

آیا تمامی کسب‌وکارها باید از Tactic و استراتژی استفاده کنند؟

هر سازمان و کسب‌وکاری برای دست پیدا کردن به موفقیت نیاز دارد تا از استراتژی‌ و تاکتیک استفاده کند. به کارگیری هر یک از این موارد بدون دیگری امکان‌پذیر نیست. هر کسب‌وکاری می‌تواند از مدیریت منابع انسانی و مشاوره منابع انسانی در جهت استفاده از این دو اصطلاح بهره ببرد. مدیریت پروژه فرایندی بسیار حائز اهمیت بوده و برای موفقیت در آن از پارامترهای گوناگونی کمک گرفته می‌شود. در این روند به کارگیری مدیریت استراتژی نباید فراموش شود. اگر قصد دارید تا در تیم مدیریت فروش و مدیریت بازاریابی از استراتژی و Tactic استفاده کنید، قبل از هر چیزی فراموش نکنید که به مشاوره فروش و بازاریابی بپردازید.

هر سازمانی تشکیل‌شده از بخش‌های مختلفی است. این بخش‌ها شامل مواردی همچون مدیریت مالی، مدیریت تولید و… می‌شوند. برای اینکه بتوانید به راحتی نسبت به اجرای استراتژی و Tactic اقدام کنید، از مشاور سیستم ها فرآیندها و مشاوره مدیریت نباید غافل شوید. شاخص ارزیابی عملکرد به شما کمک خواهد کرد تا بتوانید به راحتی نظارت‌های لازم را داشته باشید. برای اینکه کارکنان راحت‌تر بتوانند به خواسته‌های کسب‌وکار پاسخ دهند، به آن‌ها پیشنهاد می‌شود تا در دوره های آموزش سازمانی شرکت داشته باشند.

مواردی که یک استراتژی عالی را می‌سازند

پارامترهای مختلفی وجود دارند که باعث تعریف استراتژی در بهترین شکل ممکن می‌شوند. از جمله این پارامترها می‌توانیم به گزینه‌های زیر اشاره داشته باشیم:

مواردی که یک تاکتیک عالی را می‌سازند

حالا قصد داریم به بررسی پارامترهایی بپردازیم که از این قابلیت برخوردارند تا ایجادکننده یک تاکتیک عالی باشند. این پارامترها گزینه‌های زیر را به خود اختصاص داده‌اند:

سه راه برای تشخیص استراتژی و Tactic از یکدیگر

برای تشخیص استراتژی و تاکتیک از یکدیگر سه راه مختلف وجود دارند که می‌توانید از آن‌ها بهره ببرید. این سه راه شامل گزینه‌های زیادی می‌شوند:

در کل می‌توانیم اینطور بیان کنیم استراتژی و Tactic در کنار هم معنا پیدا می‌کنند. هر کسب‌وکار و سازمانی برای اینکه بتواند قدم به قدم پله‌های موفقیت را طی کند، نیاز دارد تا از این دو اصطلاح در کنار یکدیگر بهره ببرد. پس با کمک برنامه‌ریزی‌های درست و عملی به شما پیشنهاد می‌کنیم نسبت به استفاده از آن‌ها اقدامات لازم را انجام دهید و در نهایت بهترین نتیجه را شاهد باشید.

اگر استراتژی بدون تاکتیک داشته باشید، درواقع متفکرانی بزرگ بدون هیچ عملی دارید.

شاید خیلی وقت‌ها شنیده باشید که افراد در مورد استراتژی و تاکتیک یک سازمان صحبت می‌کنند. حتی ممکن است از شما این سؤال را بپرسند که تاکتیک شما چیست؟ ممکن است حتی در مطالب و مقاله‌های مدیریتی و استراتژیک در مورد تاکتیک و استراتژی چیزهایی خوانده باشید.

در این مطلب می‌خواهیم بدانیم تفاوت بین استراتژی و تاکتیک چیست و چگونه از این دو در سازمان خود استفاده کنیم. گاهی اوقات استراتژی و تاکتیک را به‌ جای هم استفاده می‌کنیم و به صورت تصادفی آنها را به‌کار می‌بریم. اما مسلماً این دو مفهوم تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند.

استراتژی و تاکتیک باید در کنار هم به‌کار گرفته شوند. بدون آن سازمان شما نمی‌تواند به اهدافش به‌صورت مؤثر دست یابد. اگر استراتژی بدون تاکتیک داشته باشید، درواقع متفکرانی بزرگ بدون هیچ عملی دارید. اگر تاکتیک بدون استراتژی داشته باشید، دچار بی‌نظمی خواهید شد.

سازمان‌ها نیاز به بال‌های بزرگ (تفکر استراتژیک) و پاهای بزرگ ( توانایی رسیدن) دارند.

استراتژی در مقابل تاکتیک

۲۵۰۰ سال پیش، یک استراتژیست نظامی چینی این طور می‌گوید:

استراتژی بدون تاکتیک آهسته‌ترین مسیر به سمت پیروژی است. و تاکتیک بدون استراتژی نوای قبل از شکست است.

استراتژی اهداف بلندمدت شما و برنامه‌هایی را که برای رسیدن به آن تعیین کرده‌اید تعریف می‌کند. درواقع استراتژی مسیر رسیدن سازمان به مأموریت تعیین شده‌اش را مشخص می‌کند.

تاکتیک بیشتر ماهیتی فیزیکی دارد و معمولاً حول محور گام‌‌های کوچکتر برنامه در کوتاه مدت می‌چرخد.

حال می‌خواهیم این دو را در موارد مختلف مقایسه کنیم:

هدف

نقش‌

مسئولیت

محدوده

زمان

روش‌ها

خروجی‌ها

منبع: strategist