مدیریت زنجیره تأمین (SCM) چیست؟

استراتژی SCM چیست؟

در مقاله امروز قصد داریم به پرسش SCM چیست، پاسخ دهیم. مدیریت زنجیره تامین Management Supply Chain، به منظور تقویت شرکت‌ها برای آماده کردن مواد لازم جهت ایجاد یک محصول، ارائه‌ خدمات به مشتریان و تحویل محصول به آن‌ها، مورد استفاده قرار می‌گیرد. در مطلب امروز، شیوه استفاده بهینه از استراتژی مدیریت زنجیره تامین را بررسی خواهیم کرد. برای کسب اطلاعات مربوط به این استراتژی، ادامه مقاله را مطالعه کنید.

مدیریت زنجیره تامین چه ویژگی‌هایی دارد؟

برای پاسخگویی جامع به پرسش SCM چیست؟ باید ویژگی‌هایی این استراتژی را نیز معرفی کنیم. مدیریت زنجیره تامین یا همان SCM،  فعالیت مربوط به تهیه مواد اولیه یا اجزای سازمانی است. شرکت‌ها و سازمان‌ها از این استراتژی جهت ایجاد محصولات و خدمات و ارائه آن‌ها به مشتریان، استفاده می‌کنند. هدف شرکت‌ها از به کارگیری این استراتژی، بهبود و تقویت زنجیره تامین است. به عبارت دیگر وقتی اطلاعات دقیق در زمان مناسب وصول می‌شوند، این امکان برای تولیدکنندگان ایجاد می‌شود، فقط محصول قابل فروش را تولید کنند.

سیستم‌های زنجیره تامین اگر به طور کاربردی استفاده شوند، این امکان را به تولیدکنندگان و خرده فروشان می‌دهند، تا فعالیت‌های زائد را حذف کنند. در نتیجه استفاده از استراتژی مدیریت زنجیره تامین، هزینه‌‌های مربوط به تولید، حمل و نقل، بیمه و ذخیره سازی کالاهای غیر قابل فروش، کاهش پیدا می‌کنند. استراتژی مدیریت زنجیره تامین، از شش جزء اصلی تشکیل می‌شود، در ادامه این موارد را معرفی می‌کنیم.

مدیریت زنجیره تامین شامل چند بخش است؟

برای رسيدن به پاسخ سوال SCM چیست؟ باید بخش‌های مختلف آن را بشناسیم. برنامه ریزی یکی از اجزای مهم مدیریت زنجیره تامین است. سازمان‌ها باید تمامی منابع لازم جهت تامین تقاضای مشتری برای دریافت محصول یا خدمات را برنامه ریزی کنند. این سازمان‌ها باید زنجیره تامین را طراحی کنند، بعد از آن تعیین کنند که از کدام معیار استفاده کنند تا به طور قطعی زنجیره تامین کارآمدی داشته باشند. مشخص کردن منابع مناسب یکی دیگر از اجزای مهم مدیریت زنجیره تامین است. منظور از این بخش، همان تامین کنندگان هستند که شرکت‌ها برای تهیه کالا و خدمات مورد نیاز برای تولید محصولات مناسب، انتخاب می‌کنند.

پس از عقد قرارداد، مدیران زنجیره تامین برای نظارت و کنترل روابط دو طرفه، از فرآیند‌های مختلف استفاده می‌کنند. مهم‌ترین فرآیند‌های بخش نظارت شامل مواردی چون سفارش، دریافت، کنترل موجودی کالا و تایید مجوز پرداخت‌های تامین کننده هستند. یکی دیگر از بخش‌های مهم مدیریت زنجیره تامین، موضوع تولید است. مدیران زنجیره تامین، فرآیند‌های لازم برای پذیرش مواد اولیه، ساخت محصول،  کیفیت سنجی، بسته بندی، حمل و نقل و نامه تحویل را به عنوان مهم‌ترین اصول در نظر می‌گیرند. اغلب شرکت‌ها کیفیت، میزان تولید و بهره وری کارگران را مورد ارزیابی قرار می‌دهند. با این کار اطمینان حاصل می‌کنند که شرکت مطابق با استانداردهای مورد قبول بازار، محصولات خود را تولید می‌کند.

بخش‌های مختلف مرتبط با مدیریت زنجیره تامین

در ادامه بررسی پاسخ به پرسش SCM چیست، بخش‌های دیگر این فرآیند را نیز معرفی می‌کنیم. یکی دیگر از اجزای مهم فرآیند‌ مدیریت زنجیره تامین، توزیع کالا است. این موضوع که اغلب لجستیک نامیده می‌شود، شامل هماهنگی سفارش‌های مشتری، مشخص کردن زمان تحویل، ارسال بار، صورتحساب مشتری و همچنین دریافت پرداختی است. بخش مرتبط با توزیع کالا، برای ارسال کالا به مشتریان خود، از وسایل نقلیه استفاده می‌کند. اغلب سازمان‌ها بخش عمده‌‌ای از فرآیند تحویل را به سازمان‌های متخصص می‌سپارند.

این موضوع مخصوصا در زمانی بیش‌تر انجام می‌شود که محصول به بررسی‌های خاص احتیاج دارد. پشتیبانی یکی از بخش‌های مهم مدیریت زنجیره تامین است. تامین کننده به یک سیستم پاسخگو و انعطاف پذیر جهت بازگردانی محصولات معیوب نیازمند است. در صورتی که محصول معیوب باشد و مطابق با استانداردهای مد نظر مشتری نباشد، همچنین اگر محصول مازاد درخواست مشتری باشد، جهت بررسی باید به انبار بازگردانده شود. یکی از بخش‌های مهم فرآیند زنجیره تامین، ارزیابی نهایی است. برای کارایی بیش‌تر، زنجیره تامین به نظارت بر اطلاعات در کل زنجیره نیازمند است. فرآیند‌های مرتبط با این بخش شامل امور مالی، منابع انسانی، IT، امکانات، مدیریت پورتفولیو، طراحی محصول، فروش و تضمین کیفیت هستند.

نمونه‌های مختلف مدیریت زنجیره تامین 

در ادامه پاسخ به پرسش SCM چیست، نمونه‌های مدیریت زنجیره تامین را بررسی خواهیم کرد. شرکت والمارت و P/G از اواخر دهه 1980 شروع به فعالیت کردند. این دو شرکت از جمله نمونه‌های کلاسیک همکاری در زنجیره تامین محسوب می‌شوند. قبل از شروع کار، این دو شرکت برای پیوند زنجیره تامین خود، با تولید کنندگان اطلاعات کمی را به اشتراک گذاشتند. در نتیجه این پیوند و تبادل اطلاعات، هزینه‌‌های دو شرکت به طور قابل توجهی کاهش پیدا کردند. در نتیجه دیگر خرده فروشان تمایل بیش‌تری برای بررسی این راهکار نو نشان دادند. در اوایل دهه 1990 والمارت سیستم Retail link خود را به طور رسمی معرفی کرد. در نتیجه خرده فروشان بیش‌تری به زنجیره تامین پیوستند.

چرا مدیریت زنجیره تامین از اهمیت زیادی برخوردار است؟

در طی بیست سال گذشته، زنجیره‌های تامین بین تولیدکنندگان و خرده فروشان، بیشتر از پیش به هم متصل شده‌اند. در اغلب صنایع، خرده فروشی باعث افزایش میزان سفارش‌های ارجاعی به تولیدکنندگان می‌شود. تولیدکنندگانی که از زنجیره تامین دقیق برخوردار هستند، این امکان را دارند با فروش محصولات، قفسه‌های خرده فروشی را به طور مداوم در اختیار داشته باشند. با افزایش همکاری و فراهم سازی اطلاعات به موقع از طرف شرکای زنجیره تامین، این فرصت برای شرکت‌ها ایجاد شد، تا از ابزارهای پیشرفته برای بهبود بیشتر نتایج استفاده کنند.

در ادامه برخی از این ابزارها را معرفی خواهیم کرد. شناسایی مشکلات احتمالی قبل از بروز آن‌ها، یکی کاربردی‌ترین ابزارهای مدیریت زنجیره تامین است. در صورتی که یک کالا به طور مکرر از طرف مشتری بازگردانده شود، زنگ خطر بزرگی برای تولید کننده محسوب می‌شود. موفق‌ترین تولیدکنندگان آن‌هایی هستند که نارضایتی مشتری را قبل از وقوع، پیش بینی می‌کنند و کالای مناسب را برای راضی نگه داشتن او ارائه می‌دهند.

بهینه سازی قیمت به صورت پویا در مدیریت زنجیره تامین

برای دریافت پاسخ به پرسش SCM چیست، یکی از جنبه‌های مهم آن، بهینه سازی قیمت نیز باید بررسی شود. محصولات فصلی به ویژه محصولاتی که مربوط به فشن و مد هستند، ماندگاری زیادی در بازار ندارند. هر کسی که در پایان فصل محصولات را حراج نکند، مجبور به فروش با تخفیف بیش‌تر خواهد شد. شرکت‌های هواپیمایی، هتل‌ها و سایر شرکت‌ها همواره قیمت‌ها را به طور مکرر تنظیم می‌کنند. در نتیجه این امکان به وجود می‌آید، تقاضای تعداد بیش‌تری از مشتریان را تامین کنند.

یکی از ابزارهای مهم در مدیریت زنجیره تامین، افزایش کیفیت شرایط موجودی کالا برای تحویل است. شرکت‌ها با به کارگیری ابزارهای تحلیل مطابق با پیش بینی فروش، تحویل مواد اولیه در زمان مناسب، مشتری را حفظ می‌کنند. در نتیجه مدیریت فروش و مدیریت بازاریابی انجام می‌شود. تولیدکنندگان می‌توانند هنگام تحویل سفارش، تاریخ تحویل را مشخص کنند. در نتیجه به طور قابل توجهی تعداد سفارشات بی نتیجه، کم می‌شوند.

زنجیره تامین گسترده چه ویژگی‌هایی دارد؟

زنجیره تامین گسترده شامل کلیه سازمان‌هایی است که در ساخت یک محصول، همکاری می‌کنند. این به این معنی است که زنجیره تامین گسترده، شامل تامین کنندگان تامین کننده و مشتریان مشتری، است. در صورتی که شرکت‌ها با مشکلات زنجیره تامین روبه رو شوند، اولین اقدام آگاهی از وضعیت تامین کنندگان اصلی است. در واقع سازمان‌هایی که زنجیره تامین گسترده را زیر نظر دارند، این فرصت را دارند که در صورت بروز مشکل، از طریق تامین کننده اصلی پیگیر و پاسخگو باشند. اگر خرده فروش زنجیره تامین گسترده را مدیریت کند، مدیر فروشگاه می‌فهمد که تولید کننده در ساخت قطعه‌ای از کالا با مشکل روبه رو است.

تاثیر جهانی شدن بر زنجیره تامین چیست؟

یکی از اصلی‌ترین دلایل که در حدود بیست و پنج سال پیش، تولید کنندگان به فکر جهانی کردن مدیریت زنجیره تامین افتادند، صرف هزینه‌ی کمتر در سایر کشورها بود. با این وجود، مدیریت هزینه‌ها به طور مکرر در حال تغییر است، زیرا دستمزد در کشورهای کم هزینه بیش‌تر شده است. از طرف دیگر روند رو به رشد و رباتیک سال‌های اخیر اجازه می‌دهد تا کارخانه‌ها با تعداد کم‌تری کارگر، کار کنند.

یکی از مزیت‌های مدیریت زنجیره تامین جهانی، قابلیت پراکندگی ثبت اختراعات و سایت‌های تولیدی در کل جهان است. این امر برای شرکت‌ها این فرصت را به وجود می‌آورد، سود خود را در کشورهایی  که مالیات شرکتی کم دارند، بیابند. با این وجود بسیاری از این عوامل به طور جدی به چالش کشیده می‌شوند. در سال 2016، کمیسیون اروپا به شرکت اپل دستور داد که  سیزده میلیارد یورو به عنوان‌ مالیات عقب افتاده، به کشور ایرلند پرداخت کند. همچنین این کمیسیون اعلام کرد قرارداد مالیاتی اپل با این کشور، به عنوان کمک‌های غیر قانونی دولت محسوب می‌شود.

چگونه قوانین و مقررات باعث پیچیده شدن زنجیره تامین جهانی می‌شوند؟

در طی چند سال گذشته، ایالات متحده، اتحادیه اروپا و سایر کشورها، مقررات جدید گزارش دهی را برای شرکت‌های بزرگ تولید کننده محصولات فیزیکی، وضع کرده‌اند. در صورتی که  شرکت جهت مدیریت زنجیره تامین، از یک شخص ثالث هم کمک بگیرد، قابلیت اعمال این مقررات را دارد. این مقررات برای اجرایی شدن نیازمند سیستم‌های قدرتمند SCM هستند. همین سیستم‌ها باعث پیچیده شدن مدیریت زنجیره تامین می‌شوند.

آیین نامه محصولات ایمن در کالیفرنیا، بخشی از قانون شیمی سبز این ایالت بوده و شامل محصولات حاوی ماده شیمیایی نگران کننده، Concern CChemical است. تولیدکنندگان، وارد کنندگان، مونتاژ کنندگان و خرده فروشان باید محصولاتی که احتمال خطر دارند را به اداره کنترل مواد سمی گزارش دهند. مقررات اتحادیه اروپا، درمورد ارزیابی و ثبت، میزان استاندارد مصرف مواد شیمیایی، شامل هر نوع ماده شیمیایی در رنگ، لباس، محصولات الکترونیکی و مبلمان که احتمال دارد خطرناک باشند، مقرراتی را تعیین کرده است. شرکت‌های تولید کننده یا فروشندگان در اتحادیه اروپا که برای تولید از یک ماده محدود استفاده می‌کنند، باید بی خطر بودن این ماده را برای آژانس شیمی اروپا، ثابت کنند.

قوانین و مقررات مدیریت زنجیره تامین

قانون محصول ایمن کودکان در واشنگتن، به تولیدکنندگان محصولات کودک دستور داده است که در صورت مصرف فرمالدهید، بنزین و مواد شیمیایی نگران کننده برای کودکان، حتما در بسته بندی محصول به این مورد اشاره کنند. در دانمارک، چین، مالزی، آفریقای جنوبی و دیگر کشورها، مقررات مشابهی در حال ظهور است. تقریبا همه‌ی این کشورها بر ایمن نگه داشتن محصولات تاکید دارند.

چگونه می‌توانیم زنجیره تامین را تحت نظارت قرار دهیم و ارزیابی کنیم؟

زنجیره‌های مدیریت زنجیره تامین به روش‌های مختلف ارزیابی می‌شوند. معیارها به افراد کمک می‌کنند تا بر اصلی‌ترین فعالیت‌ها تمرکز کنند، در نتیجه می‌توانند فرآیند‌های موجود را بهبود دهند. معیارهای مهم زنجیره تامین، از مطابقت نظارت، ایمنی و تعهدات قراردادی حمایت می‌کنند. سایر معیارها خدمات و روند کار را کنترل می‌کنند و موجب بهبود فرآیند‌ها و افزایش سود آوری می‌شوند. زنجیره‌های تامین متکی به معیارهای گوناگون هستند، در ادامه این معیارها را بررسی خواهیم کرد.

سفارش‌های عالی یکی از معیارهای مدیریت زنجیره تامین است. این بخش مربوط به درصدی از سفارش‌های بدون خطا است. زمان چرخه تولید تا پول نقد؛ یکی از معیارهای مهم مدیریت زنجیره تامین، درمورد تعداد روزهای بین تهیه مواد اولیه و پرداخت هزینه محصولات تولید شده است. زمان چرخه سفارش نیز یکی از معیارهای مهم در زنجیره تامین است. از زمان دریافت سفارش تا تحویل محصول، تمامی فرآیند‌ها با نظم انجام می‌شوند. نرخ تامین در مدیریت زنجیره تامین از معیارهای مهم محسوب می‌شود. درصدی از سفارش‌ها که مطابق با سفارش اول محموله، تحویل داده می‌شوند، جزء نرخ تامین هستند. در واقع صدها معیار برای سنجش زنجیره تامین وجود دارد.

زنجیره تامین در زندگی مدرن چه جایگاهی دارد؟

با استفاده از قراردادهای هوشمند، این امکان به وجود می‌آید بدون واسطه فرآیند‌های سازمان انجام شوند. به عبارت دیگر هدف قرارداد هوشمند، کاهش زمان و هزینه، اجرای دقیق قرارداد است. با تغییر شرایط زندگی سنتی به مدرن، بهترین راهکار برای پیشرفت، هماهنگی با اصول و قواعد جدید و دریافت اطلاعات مربوط به فعالیت کاری است. این موضوع باعث حذف مواردی چون وکلا، دفتر اسناد رسمی و بسیاری از واسطه‌های دیگر از فرآیند عقد قرارداد هوشمند می‌شود.

در نتیجه‌ی استفاده از قراردادهای هوشمند، ذخیره و مدیریت اسناد قانونی راحت‌تر از پیش انجام می‌شوند. در صورت استفاده از روش‌های سنتی، به دلیل استفاده از فرآیند‌های کاغذی سرعت کار به طور قابل توجهی کم می‌شود. آگاهی از روش‌های مدیریت محلی و هم چنین شناخت شیوه‌های جهانی، در بهبود روند کار و تسهیل فرآیند‌های سازمانی تاثیر زیادی خواهد داشت.

SCM تلاش می‌کند تولید، حمل و توزیع یک محصول را به طور مرکزی کنترل و پیوند دهد.

مدیریت زنجیره تأمین شامل مدیریت جریان کالاها و خدمات و کلیه فرایندهایی که مواد اولیه را به محصولات نهایی تبدیل می‌کنند می‌شود. این امر مستلزم ساده سازی فعال فعالیت‌های جانبی تجاری برای به حداکثر رساندن ارزش مشتری و به دست آوردن مزیت رقابتی در بازار است.

SCM تلاش تأمین کنندگان را برای توسعه و پیاده‌سازی زنجیره‌های تأمین که تا حد امکان کارآمد و اقتصادی باشند نشان می‌دهد. زنجیره‌های تأمین همه چیز را از تولید تا توسعه محصول گرفته و همچنین سیستم‌های اطلاعاتی مورد نیاز جهت هدایت این تعهدات را پوشش می‌دهد.

 توضیح زنجیره مدیریت تأمین

مدیریت زنجیره تأمین چگونه کار می‌کند؟

به طور معمول SCM تلاش می‌کند تولید، حمل و توزیع یک محصول را به طور مرکزی کنترل و پیوند دهد. شرکت‌ها با مدیریت زنجیره تأمین می‌توانند هزینه‌های اضافی را کاهش داده و محصولات را سریع‌تر به مصرف کننده تحویل دهند. این کار با کنترل دقیق‌تر موجودی‌های داخلی، تولید داخلی، توزیع، فروش و موجودی فروشندگان شرکت انجام می‌شود.

SCM مبتنی بر این ایده است که تقریباً هر محصولی که به بازار عرضه شود از تلاش سازمان‌های مختلفی که زنجیره تأمین را تشکیل می‌دهند، نتیجه می‌گیرد. اگرچه زنجیره‌های تأمین برای قرن‌ها وجود داشته است، اما اکثر شرکت‌ها اخیراً فقط به آن‌ها به عنوان یک ارزش افزوده در عملکرد خود توجه کرده‌اند.

در SCM مدیر زنجیره تامین تدارکات همه جنبه‌های زنجیره تأمین را که از پنج بخش تشکیل شده است هماهنگ می‌کند:

• برنامه یا استراتژی

• منبع (مواد اولیه یا خدمات)

• ساخت (متمرکز بر بهره‌وری و کارایی)

• تحویل و تدارکات

• سیستم برگشت (برای محصولات معیوب یا ناخواسته)

مدیر زنجیره تأمین سعی دارد کمبودها را به حداقل برساند و هزینه‌ها را کاهش دهد. کار فقط مربوط به تدارکات و خرید موجودی نیست. طبق گفته Salary.com مدیران زنجیره تأمین “برای بهبود بهره‌وری، کیفیت و کارایی عملیات، توصیه‌هایی را انجام می‌دهند.” پیشرفت در بهره‌وری و کارآیی، مستقیماً به خط پایین شرکت می‌رود و تاثیر واقعی و ماندگار دارد. مدیریت خوب زنجیره تأمین شرکت‌ها را از عناوین اصلی، فراخوان‌ها و دادخواست‌های گران قیمت دور می‌کند.

زنجیره تامین:

زنجیره تأمین شامل شبکه‌ای است متصل به افراد، سازمان‌ها، منابع، فعالیت‌ها و فناوری‌هایی که در ساخت و فروش یک محصول یا خدمات دخیل هستند. زنجیره تامین با تحویل مواد اولیه از یک تأمین کننده به تولید کننده شروع می‌شود و با تحویل محصول یا خدمات نهایی به مصرف کننده نهایی خاتمه می‌یابد.

زنجیره مدیریت تأمین بر هر نقطه از محصول یا خدمات شرکت، تولید و ایده اولیه تا فروش نهایی که قابل کنترل است نظارت دارد. این کنترل از طریق دسترسی‌های بسیاری در زنجیره تامین که می‌تواند با بررسی راندمان افزایش ارزش یا از دست دادن ارزش از طریق افزایش هزینه‌ها را نشان دهد، امکان‌پذیر می‌شود. SCM مناسب می‌تواند باعث افزایش درآمدها، کاهش هزینه‌ها و تاثیرگذاری بر خط اصلی شرکت شود.

پیشگویی‌های کلیدی:

• مدیریت زنجیره تأمین (SCM) مدیریت متمرکز جریان کالا و خدمات است و کلیه فرایندهایی را تشکیل می‌دهد که مواد اولیه را به محصولات نهایی تبدیل می‌کند.

• شرکت‌ها با مدیریت زنجیره تأمین می‌توانند هزینه‌های اضافی را کاهش داده و محصولات را سریع‌تر به مصرف کننده تحویل دهند.

• مدیریت خوب زنجیره تأمین شرکت‌ها را از عناوین اصلی، فراخوان‌ها و دادخواست‌های گران قیمت دور می‌کند.

نمونه SCM:

شرکت Walgreens Boots Alliance با درک اهمیت SCM در تجارت، تلاش خود را برای تبدیل زنجیره تأمین در سال 2016 متمرکز کرد. این شرکت یکی از بزرگترین زنجیره‌های داروسازی در ایالات متحده را اداره می‌کند و نیاز به مدیریت و تجدید نظر در زنجیره تأمین خود دارد، چرا که از روندهای متغیری  استفاده می‌کند و همچنان به ارزش خود در خط پایین اضافه می‌کند. از تاریخ 5 ژوئیه 2016 والگرینز در بخش فناوری زنجیره تأمین خود سرمایه‌گذاری کرده است. یک SCM آینده‌نگر را اجرا کرد که داده‌های مربوط را سنتز می‌کند و از آنالیز داده‌ها برای پیش‌بینی رفتار خرید مشتری استفاده می‌کند و سپس راه خود را برای تهیه نسخه پشتیبان از زنجیره تأمین بار می‌کند تا آن تقاضای مورد انتظار را برآورده کند. به عنوان مثال این شرکت می‌تواند الگوهای آنفولانزا را پیش‌بینی کند که به آن امکان می‌دهد موجودی مورد نیاز داروهای بدون نسخه آنفلولانزا را پیش‌بینی کند و زنجیره تأمین کارآمد با زباله کمی ایجاد کند. با استفاده از این SCM شرکت می‌تواند موجودی اضافی و کلیه هزینه‌های مربوط به موجودی مانند هزینه انبارداری و حمل و نقل را کاهش دهد.