مدل کسب و کار، استراتژی بنیادین یک شرکت است که نحوه سودآوری سازمان را مشخص میکند. هنگام تأسیس یک شرکت جدید، متخصصان یک مدل تجاری را طراحی میکنند تا ایدههای خود را بهتر به سرمایهگذاران توضیح دهند و مجموعهای از اهداف را برای دستیابی به آنها تعیین کنند. اگر یک فرد حرفهای در حوزهی کسب و کار هستید، یادگیری بیشتر در مورد مدلهای کسب و کار میتواند به بهبود مهارتها و دانش شما کمک کند. در این مقاله، ما به توضیح مفهوم مدل کسب و کار و اهمیت آن میپردازیم، برنامههای کسب و کار را با مدلهای کسب و کار مقایسه میکنیم، اجزای تشکیلدهندهی مدل های کسب و کار را فهرست میکنیم و ۱۷ نوع مدل تجاری را با مثالهایی توضیح میدهیم.
نکات کلیدی:
- مدلهای کسب و کار، استراتژیهای اصلی هستند که کسب و کارها برای درآمدزایی از آنها استفاده میکنند.
- یک مدل کسب و کار شامل اطلاعاتی در مورد خدمات، محصولات، بازارها و هزینهها است.
- شرکتها بسته به اهداف خود از انواع مختلف مدلها استفاده میکنند.
مدل کسب و کار چیست؟
فهرست مطالب
- 1 مدل کسب و کار چیست؟
- 2 مدل کسب و کار در مقابل برنامه کسب و کار
- 3 اجزای تشکیل دهنده مدل کسب و کار
- 4 ۱۷ نوع مدل کسب و کار
- 4.1 ۱. مدل یک به یک
- 4.2 ۲. مدل درآمد پنهان
- 4.3 ۳. مدل متن باز
- 4.4 ۴. مدل آجر و کلیک
- 4.5 ۵. مدل توزیعکننده
- 4.6 ۶. مدل گردآورنده
- 4.7 ۷. مدل مفهومی
- 4.8 ۸. مدل تیغ ریشتراش
- 4.9 ۹. مدل اشتراکی
- 4.10 ۱۰. مدل فرانچایز یا حق امتیاز
- 4.11 ۱۱. مدل پلتفرم چندجانبه
- 4.12 ۱۲. مدل جمع سپاری
- 4.13 ۱۳. مدل نظیر به نظیر (P2P)
- 4.14 ۱۴. مدل باندلینگ
- 4.15 ۱۵. مدل تجارت الکترونیک
- 4.16 ۱۷. مدل لیزینگ
- 4.17 داشبورد مالی و بهای تمام شده – Working Capital in Power BI
- 4.18 داشبورد منابع انسانی – HR Analytics in Power BI
- 4.19 داشبورد شاخص های کلیدی عملکرد تولید و برنامه ریزی | KPI
- 4.20 داشبورد مدیریت فروش، مشتری، محصول، مالی و حسابداری
- 4.21 قالب اکسل داشبورد مدیریت منابع انسانی
- 4.22 قالب اکسل داشبورد درآمد و هزینه
- 4.23 قالب اکسل داشبورد مدیریت کارکنان
- 4.24 داشبورد فروش و بازاریابی – Sales Dashboard in Power BI
- 4.25 داشبورد کالاهای مصرفی تندگردش – Brand and Product Portfolio Analysis Power BI Template
- 4.26 داشبورد تولید، برنامه ریزی تولید، نگهداری و تعمیرات
- 4.27 بسته کامل شرح شغلی برای سازمان ها و شرکت ها
- 4.28 قالب داشبورد شاخص های مدیریت عملکرد منابع انسانی
- 4.29 بسته کامل فرم ها، شاخص ها و شرح شغل های کسب و کاری
مدل کسب و کار، چگونگی افزایش درآمد شرکت یا به عبارتی، کسب سود از طریق محصولات، خدمات و مشتری را تشریح میکند. هر مدل به پشتیبانی از یک کسب و کار کمک میکند و هدف آن ارائه دلیلی به مشتریان برای انتخاب یک شرکت نسبت به شرکت دیگر است. یک مدل نه تنها توضیح میدهد که چه چیزی را قصد فروش دارد، بلکه برنامههای بازاریابی محصول یا خدمات، هزینههای پیشبینیشده و برنامههای کسب سود را نیز مشخص میکند.
مدل کسب و کار در مقابل برنامه کسب و کار
هر دو ابزار ضروری برای ایجاد یک شرکت موفق هستند، اما مدلها و برنامههای کسب و کار با هم تفاوت دارند. مدل تجاری بخش بنیادی یک شرکت است و روش اصلی کسب سود شرکت را بیان میکند. برنامه کسب و کار توضیحی مفصل است که شامل اهداف، استراتژیها و منابع خاص است.
چرا مدلهای کسب و کار مهم هستند؟
مدلهای کسب و کار به شما امکان میدهد از ایدههای جدید ارزش خلق کنید. در حالی که داشتن ایده برای محصولات و خدمات شما مهم است، باید به سؤالات کلیدی در مورد چگونگی رسیدن این ایدهها به مرحلهی بعد نیز پاسخ دهید – که همه این موارد را یک مدل کسب و کار میتواند به شما ارائه کند.
مدل کسب و کار همچنین به شما کمک میکند تا در مورد یک شرکت فکر کنید و اجزای کلیدی آن را برای تیمها و ذینفعان برجسته کنید. علاوه بر این، مدلهای کسب و کار به شرکتها کمک میکنند تا استراتژیهای خود را مدیریت کنند و رشد جدیدی ایجاد کنند. داشتن یک مدل تجاری همچنین به شما امکان میدهد تعیین کنید که یک شرکت اکنون چگونه کار میکند و چگونه میتواند این کارها را در آینده بهتر انجام دهد.
اجزای تشکیل دهنده مدل کسب و کار
اگرچه مدلهای کسب و کار از نظر شکل و عملکرد متفاوت هستند، اما همه آنها دارای اجزای ضروری یکسانی هستند. در حالی که همه مدلهای کسب و کار به دنبال افزایش درآمد هستند، آنها شامل عوامل دیگری به جز درآمد نیز میشوند. در اینجا اجزای اصلی مدل های تجاری آورده شده است:
پیشنهاد ارزش
پیشنهاد ارزش، توضیحی در مورد محصولات و خدماتی است که یک شرکت قصد فروش آنها را دارد، و همچنین دلیلی بر مطلوب بودن آنها برای مخاطبان هدف شرکت است. به طور ایدهآل، یک پیشنهاد ارزش همچنین توضیح میدهد که محصول یا خدمات یک شرکت چگونه با رقبای خود متفاوت است.
بازار هدف
بازار هدف یک شرکت به گروهی از مصرفکنندگانی اشاره دارد که به محصولات و خدمات آن علاقهمند هستند. شناسایی بازار هدف شرکت در یک مدل کسب و کار میتواند به شما در ایجاد یک استراتژی بازاریابی مؤثر کمک کند، در عین حال اطمینان حاصل کنید که منافع بازار خود را در اولویت قرار میدهید.
هزینههای راهاندازی
مدل کسب و کار یک شرکت جدید باید شامل هزینههای راهاندازی پیشبینیشده باشد و توضیح دهد که شرکت امیدوار است از کجا یا چگونه تأمین مالی را انجام دهد.
مزیت رقابتی
از آنجایی که بسیاری از شرکتها محصولات و خدمات مشابهی را ارائه میدهند، مدل های تجاری باید شامل ویژگیهای منحصربهفرد در مورد پیشنهادات منحصربهفردی باشد که رقبا ارائه نمیدهند.
ساختار هزینه
یک مدل کسب و کار همچنین باید شامل لیستی از هزینههای ثابت و متغیر شرکت برای فعالیت باشد. علاوه بر این، باید شامل نحوهی تأثیر هزینههای ثابت و متغیر بر قیمتگذاری نیز باشد.
معیارهای کلیدی
معیارهای کلیدی به روش اصلی اندازهگیری موفقیت یک شرکت اشاره دارند. اساساً، این باید توضیح دهد که چگونه شرکت میداند که در مسیر دستیابی به اهداف خود است.
منابع
یک مدل تجاری باید شامل جزئیاتی در مورد منابع یا داراییهای فیزیکی، مالی و فکری شرکت شما باشد. این اطلاعات نشان میدهد که چه منابعی را برای کمک به موفقیت مدل کسب و کار اختصاص دهید.
مسئله و راه حل
این بخش به نقاط درد مشتریان هدف اشاره دارد. مدل کسب و کار، علاوه بر شناسایی مسائل آنها، باید توضیح دهد که شرکت چگونه قصد دارد آنها را حل کند.
مدل درآمدی
مدل درآمدی یک چارچوب یا طرح کلی است که نشان میدهد یک شرکت چگونه قصد دارد درآمد کسب کند. مدل تجاری باید منابع درآمدی را که شرکت قصد دارد دنبال کند، مشخص کند.
جریانهای درآمدی
این بخش به چگونگی درآمدزایی یک شرکت اشاره دارد. شرکتها به روشهای مختلفی مانند فروش محصولات یا خدمات خود درآمد کسب میکنند.
حاشیه سود
حاشیه سود توضیح میدهد که چگونه یک کسب و کار از درآمد خود برای کسب سود استفاده میکند. این به شما نشان میدهد که یک شرکت چقدر خوب از طریق عملیات منظم خود درآمد کسب میکند.
۱۷ نوع مدل کسب و کار
با توجه به تنوع گسترده مشاغل، مدلهای کسب و کار همچنان در حال تکامل هستند. به خاطر داشته باشید که به احتمال زیاد یک مدل برای همه مشاغل مناسب نخواهد بود. در اینجا ۱۷ مدل کسب و کار و نمونههایی از هر یک آورده شده است:
۱. مدل یک به یک
در مدل کسب و کار یک به یک، یک شرکت برای هر کالایی که خریداری میشود، یک کالا را به خیریه اهدا میکند. این مدل معمولاً برای مشتریانی جذاب است که قدردان کسبوکارهای با ماهیت خیرخواهانه هستند. از آنجایی که آنها قدردان تلاشهای شرکت هستند، ممکن است برای خرید یک محصول تشویق شوند و به این ترتیب، هم مشتریان و هم شرکتها میتوانند در یک فعالیت خیرخواهانه مشارکت کنند.
مثال: یک شرکت کفش برای هر جفت کفش گرانقیمتی که خریداری میشود، یک جفت کفش ساده را به یک سازمان خیریه بینالمللی اهدا میکند. این شرکت با ایجاد یک برند مثبت با مشتریان، سودآوری میکند.
۲. مدل درآمد پنهان
با این مدل، کاربران نیازی به پرداخت هزینه برای خدمات خود ندارند. با این حال، شرکتها همچنان از منابع مختلف درآمد کسب میکنند. معمولا درآمد شرکتها در این مدل از طریق تبلیغات است.
مثال: یک موتور جستجو از کسبوکارهایی که میخواهند در یک کلمه کلیدی بیشتر دیده شوند، پول تبلیغات دریافت میکند، حتی اگر کاربران سایت برای استفاده از موتور جستجو هزینهای پرداخت نکنند.
۳. مدل متن باز
یک مدل کسب و کار متن باز، هم یک سرویس یا محصول رایگان و هم یک نسخه تجاری پولی را ارائه میدهد. اگرچه متن باز و «فریمیم» دارای برخی جنبههای مشترک هستند، اما یک مدل مشابه نیستند. در حالی که مدل تجاری فریمیوم شامل یک محصول رایگان است که به صورت مرکزی توسط یک شرکت ساخته و ایجاد میشود، مدل کسب و کار متن باز شامل یک محصول رایگان است که توسط یک جامعه متن باز از توسعهدهندگان ساخته و طراحی میشود.
مثال: یک شرکت نرمافزاری یک نسخه رایگان و متن باز ارائه میدهد، اما برای خدمات پشتیبانی یا نسخههای ارتقا یافته برای کاربران سازمانی هزینه دریافت میکند.
۴. مدل آجر و کلیک
مدل تجاری آجر و کلیک اساساً یک بسط داده شده از تجربه خرید حضوری در فروشگاه است. در این مدل، فروشگاهها سفارش آنلاین را با امکان تحویل در فروشگاه یا اقلام انحصاری آنلاین ارائه میدهند. این به آنها امکان میدهد انعطافپذیری بیشتری را به مشتریان فعلی ارائه دهند و برای مشتریان بالقوه جذاب باشند.
مثال: یک فروشگاه بزرگ هم یک فروشگاه فیزیکی و هم یک سایت خرید آنلاین را اداره میکند. برای تبلیغ سایت تجارت الکترونیکی خود، به مشتریان این امکان را میدهد که اقلام خود را از فروشگاه تحویل بگیرند، آنها را به خانه خود تحویل دهند یا با خرید خدمات «پلاس» در هزینه صرفهجویی کنند.
۵. مدل توزیعکننده
شرکتها در یک مدل کسب و کار توزیعکننده، برای رسیدن به مشتری نهایی خود، یک تا سه کانال توزیع کلیدی دارند. اگر شرکت شما از این مدل استفاده میکند، نیازی به تولید محصولات خود ندارد. در عوض، میتواند بر توزیع محصول تمرکز کند. با این تجاری، توزیعکنندگان میتوانند برای کسب سود قیمتگذاری کنند و از استراتژیهای تبلیغاتی مختلف برای اطمینان از فروش استفاده کنند.
مثال: یک شرکت قطعات خودرو محصولات خود را از یک شرکت تولیدی خریداری میکند و آنها را به پایگاه مشتریان یا خرده فروشان مختلف میفروشد.
۶. مدل گردآورنده
در مدل های کسب و کار گردآورنده، یک گردآورنده به عنوان واسطه بین طرفهای درگیر عمل میکند. این مدل به یک شرکت اجازه میدهد تا با ارائهدهندگان کالا و خدمات مختلف کار کند و پیشنهادات خود را تحت برند خود بفروشد. این شکل از مدل کسب و کار در صنعت گردشگری رایج است.
مثال: یک وبسایت فروش خانه اطلاعات را از شرکتهای مختلف املاک و مستغلات جمعآوری میکند و تمام خانهها را در یک سایت، معمولاً با یک برند شناخته شده، فهرست میکند. همه خانهها تحت یک برند واحد، اما توسط فروشندگان مختلف املاک ارائه میشوند.
۷. مدل مفهومی
این مدل تجاری نموداری است که جزئیات توابع صنعت یا کسب و کار را نشان میدهد. شرکتهایی که برای ایجاد محصولات منحصر به فرد یا نوآورانه نیاز به مفاهیم و ایده دارند، میتوانند از یک مدل تجاری مفهومی بهرهمند شوند. این نوع مدل کسب و کار معمولاً شامل تحقیق برای توسعه ایدههای جدید است.
مثال: یک شرکت خودروسازی یک مدل مفهومی از یک خودروی جدید را برای معرفی به بازار ایجاد میکند. این شرکت پس از تحقیقات مصرف کننده برای درک آنچه بیشتر برای مصرف کنندگان جذاب است، طراحی را توسعه میدهد.
۸. مدل تیغ ریشتراش
در مدل کسب و کار تیغ ریشتراش، شرکتها محصول اصلی را ارزان و محصول مکمل یا شارژ مجدد را با قیمت گران ارائه میدهند. دومی اساساً به عنوان طعمه عمل میکند، زیرا به نظر میرسد مشتریان یک معامله خوب دریافت میکنند. هنگامی که یک شرکت محصول ارزانتری ارائه میدهد، امیدوار است مشتریانش در نهایت لوازم جانبی گرانتری را خریداری کنند. شرکتها از این مدل زمانی استفاده میکنند که محصول مکمل داشته باشند که بتواند مشتریان را به خرید دیگری تشویق کند.
مثال: یک تولیدکننده، چاپگرها را با قیمت پایین میفروشد. با این حال، به نوع خاصی از جوهر نیاز دارد که شرکت آن را با قیمت بالایی میفروشد. برای استفاده از چاپگر ارزانتر، باید جوهر و سایر لوازم جانبی شرکت را خریداری کنید.
۹. مدل اشتراکی
در مدل کسب و کار اشتراکی، مشتریان برای دسترسی به خدمات یا محصولات به طور مداوم هزینه پرداخت میکنند. این مدل برای شرکتها درآمد قابل پیشبینی ایجاد میکند و به مشتریان دسترسی مداوم به خدمات یا محصولات را میدهد.
مثال: یک شرکت پخش فیلم به صورت آنلاین، هزینه اشتراک ماهانه دریافت میکند تا به مشتریان امکان دسترسی به لیست گستردهای از فیلمها و نمایشهای تلویزیونی را بدهد.
۱۰. مدل فرانچایز یا حق امتیاز
فرانچایز یک کسب و کار تثبیت شده است که حق امتیاز آن توسط خریداران، خریداری و تکثیر میشود. مالک اصلی با خریداران در مورد عملیات مختلف کسب و کار مانند تأمین مالی و بازاریابی همکاری میکند تا اطمینان حاصل شود که کسب و کار مانند نمونه قبلی خود اداره و کار میکند. در این مدل کسب و کار، فرانچایزدهنده درصدی از سود را از فرانچایزگیر دریافت میکند.
مثال: بسیاری از شرکتها از این مدل تجاری برای مشاغلی مانند رستورانهای فستفود گرفته تا مراکز تناسب اندام، فروشگاههای قطعات خودرو و موارد دیگر استفاده میکنند.
۱۱. مدل پلتفرم چندجانبه
در این مدل کسب و کار، شرکتها خدمات را به دو طرف مختلف یک کسب و کار ارائه میدهند. این به مشاغل امکان میدهد تا ویژگیهای بصری ایجاد کنند و از گروههای هدف متعدد سود کسب کنند.
مثال: یک سایت پلتفرم اجتماعی به کاربران کمک میکند تا با افراد دیگر ارتباط برقرار کنند. همچنین تبلیغکنندگانی را جذب میکند که میخواهند محصولات خود را به افراد مختلف معرفی کنند. این پلتفرم به هر دو هدف دست مییابد.
۱۲. مدل جمع سپاری
جمعسپاری معمولاً شامل دریافت کار، اطلاعات و یا نظر از گروه بزرگی از مردم، از طریق اینترنت، رسانههای اجتماعی و برنامههای گوشیهای هوشمند است. گاهی اوقات این افراد به عنوان فریلنسر حقوق می گیرند، گاهی اوقات به صورت داوطلبانه این کار را انجام می دهند. شرکتهایی که از این مدل استفاده میکنند، میتوانند به جای استخدام کارمندان داخلی، به شبکه گستردهای از استعدادها دسترسی پیدا کنند. شرکتهایی که از مدل کسب و کار برونسپاری جمعی استفاده میکنند، میتوانند با میزبانی محتوا و تبلیغات، سود کسب کنند.
مثال: یک وبسایت آگاهیدهنده دیابت ممکن است محتوایی را از منابع مختلف قابل دسترسی برای به اشتراک گذاشتن اطلاعات در مورد بیماری، منابع و سؤالات متداول تنظیم کند. درآمد آن از تبلیغات یا محتوای حمایتشده به دست میآید.
۱۳. مدل نظیر به نظیر (P2P)
یک کسب و کار P2P به پلتفرمی اشاره دارد که در آن دو فرد برای خرید و فروش محصولات و خدمات با یکدیگر تعامل دارند. این مدل تجاری نیاز به مشارکت شخص ثالث را از بین میبرد. آنها همچنین ممکن است کالاها و خدمات را با هم تولید کنند.
مثال: یک سایت کاریابی مانند Indeed از پلتفرم خود برای اتصال جویندگان کار و شرکتهایی که فرصتهای شغلی ارائه میدهند استفاده میکند. Indeed پلتفرم است و جویندگان کار و شرکتها برای برآورده کردن نیازهای یکدیگر تعامل دارند.
۱۴. مدل باندلینگ
در یک مدل تجاری باندلینگ، شرکتها دو یا چند محصول را به عنوان بخشی از یک مجموعه یا واحد واحد میفروشند. به طور معمول، آنها این مجموعه را با قیمت پایینتری نسبت به زمانی که هر محصول را به صورت جداگانه میفروختند، ارائه میدهند. با مدل کسب و کار باندلینگ، شرکتها میتوانند حجم فروش خود را افزایش دهند و به طور بالقوه محصولاتی یا خدماتی را بفروشند که در صورت فروش جداگانه، تمایل به فروش کمتری دارند.
مثال: یک مرکز تناسب اندام بر اساس تعداد کلاسهایی که مشتریان در ماه میگیرند، از آنها هزینه دریافت میکند. هر چه مشتری کلاسهای بیشتری بگذارد، هر کلاس ارزانتر میشود، حتی اگر هزینه کل مشتری افزایش یابد.
۱۵. مدل تجارت الکترونیک
مدل کسب و کار تجارت الکترونیک بر فروش کالاها به صورت اینترنت متکی است. این مدل تجاری به دنبال فروش محصولات از طریق یک وب سایت است که به عنوان فروشگاه آنلاین شناخته میشود. مدل تجارت الکترونیک شامل مدلهای کسب و کار B2C، B2B، C2B و C2C میشود.
مثال: یک جواهرساز با پرسنل کم به فروش آنلاین متکی است. بدون هزینه نگهداری یک فروشگاه فیزیکی، درآمد کسب میکند.
۱۶. مدل تولیدکننده
مدل کسب و کار تولیدکننده شامل تولیدکنندگانی است که مواد خام را به محصولاتی برای فروش شرکتها تبدیل میکنند. به خاطر داشته باشید که حتی اگر شرکتها با استفاده از قطعات تولید شده توسط شرکت دیگری محصولات ایجاد کنند، همچنان به عنوان تولیدکننده در نظر گرفته میشوند. در مدل تجاری تولیدکننده، شرکتها با فروش به سایر مشاغل یا خرده فروشان درآمد کسب میکنند.
مثال: یک کسب و کار قطعات الکترونیکی برای تلفن همراه میسازد. این قطعات را به یک سازنده تلفن میفروشد که قطعات را از شرکتهای مختلف برای ساخت تلفنهای خود خریداری میکند. همه شرکتهای درگیر از فروش خود سود میکنند.
۱۷. مدل لیزینگ
در مدل لیزینگ، یک شرکت محصولی را از فروشنده خریداری میکند. سپس، شرکت دیگری این محصول را از آنها اجاره میکند. محصولاتی که با مدل کسب و کار لیزینگ به خوبی کار میکنند شامل تجهیزات پزشکی یا تولیدی هستند.
مثال: یک شرکت تجهیزات سنگین، بیلهای مکانیکی و سایر تجهیزات خود را به یک شرکت ساختمانی که نمیخواهد روی موجودی خود سرمایهگذاری کند، اجاره میدهد.
مظاهری میگه:
Mz میگه:
مشاوره مدیریت رخ میگه: