تفاوت زنجیره تامین ناب با چابک ؛ استراتژی درست را انتخاب کنید

مدیریت زنجیره تامین ناب چیست؟

مدیریت زنجیره تامین ناب بر کاهش حداکثری هزینه‌ها و ضایعات تمرکز دارد. هر چیزی که برای مشتری نهایی ارزش افزوده ایجاد نمی‌کند، حذف می‌شود. مدیران برای جلوگیری از تولید اضافی و انبارداری غیر ضروری، موجودی انبار را بر اساس نیاز یا به صورت سیستم تولید به موقع (Just-in-Time) انجام می‌دهند.

به‌طور کلی، این روش برای سازمان‌هایی با حجم بالای سفارشات خرید اهمیت دارد، زیرا ضایعات و هزینه‌ها می‌توانند به سرعت انباشته شوند. یک زنجیره تامین ناب معمولاً برای محصولاتی با سفارشات خرید با تنوع کم، مانند اقلام غذایی و اقلام مراقبت شخصی، بهترین کار را دارد.

معایب مدیریت زنجیره تامین ناب

 همه چیز در مورد رویکرد مدیریت زنجیره تامین ناب مثبت نیست. این روش‌شناسی می‌تواند معایب زیر را داشته باشد:

• خطر کمبود موجودی: کسب‌ و کارهایی که از زنجیره‌های تامین ناب استفاده می‌کنند، نسبت به کسب‌ و کارهایی که از زنجیره‌های تامین چابک استفاده می‌کنند، بیشتر در معرض کمبود موجودی قرار دارند. این تا حدودی به این دلیل است که آن‌ها معمولاً به تامین‌کنندگان کمتری متکی هستند، به این معنی که مشکلات مربوط به یک تامین‌کننده می‌تواند مشکلات جدی در برنامه‌های تولید ایجاد کند. این همچنین نشانه‌ای از اجتناب آن‌ها از ذخیره‌سازی مازاد (یا بافر) است، به این معنی که آن‌ها ممکن است در برابر افزایش ناگهانی تقاضا آمادگی نداشته باشند.

• آسیب‌پذیری در برابر ریسک‌های خارجی: ریسک‌های خارجی مانند بلایای طبیعی، همه‌گیری‌ها و جنگ‌ها نیز می‌توانند برای کسب‌ و کارهایی که از زنجیره‌های تامین ناب استفاده می‌کنند، مشکلات جدی ایجاد کنند. بدون وجود مازاد در پایگاه تامین‌کنندگان، آن‌ها برای برآورده کردن تقاضا به ادامه‌ی عملیات تامین‌کنندگان خود متکی هستند. اگر تامین‌کنندگان آن‌ها به طور ناگهانی با مشکل مواجه شوند، این مشکل می‌تواند در سراسر زنجیره تامین نفوذ کند و منجر به توقف تولید شود.

نکاتی برای داشتن یک زنجیره تامین ناب

• به موجودی خود توجه کنید: یکی از کلیدهای مدیریت زنجیره تامین ناب، کاهش موجودی انبار است. همچنین باید اطمینان حاصل کنید که سیستم‌های موجودی شما اطلاعات دقیق و لحظه‌ای را گزارش می‌دهند.
• هماهنگی کلیدی است: برای اطمینان از حرکت روان و کارآمد فرآیند زنجیره تامین و به حداقل رساندن ضایعات، هماهنگی مؤثری با تأمین‌کنندگان، تولیدکنندگان، بخش حمل‌ونقل و لجستیک و دفتر مرکزی داشته باشید.
• از فناوری بهره‌مند شوید: داشتن فناوری مناسب می‌تواند به حفظ وضعیت ناب زنجیره تامین شما کمک کند. برای مثال، از فناوری RFID برای ردیابی موجودی، GPS برای ردیابی محموله‌ها و یک سیستم مدیریت ارتباط با مشتری (CRM) برای اهداف کلی سازمان استفاده کنید. فناوری اتوماسیون نیز می‌تواند زنجیره تامین شما را کارآمدتر کند.
• تمام ضایعات را در زنجیره تامین حذف کنید: ضایعات شامل مواردی مانند فضای ذخیره‌سازی بلااستفاده، حجم زیادی از موجودی اضافی، زمان‌های انتظار زیاد، بسته‌بندی و انرژی می‌شود.

چابک یا ناب؟ کدام را انتخاب می کنید؟

همانطور که می‌بینید، در زمینه مدیریت زنجیره تامین، رویکردی با عنوان «یکسان برای همه» وجود ندارد. هر دو مدیریت زنجیره تامین چابک و ناب مزایای خود را دارند. در بازار جهانی پرشتاب امروزی، بسیاری از سازمان‌ها زنجیره‌های تامین چابک را برای همگام شدن با تقاضای دائماً در حال تغییر انتخاب می‌کنند.

با این حال، اینکه شما مدیریت زنجیره تامین چابک یا ناب را انتخاب کنید، به نوع کسب‌ و کار و اهداف شما بستگی دارد.

• هزینه و پیش‌بینی‌پذیری: در اکثر مواقع، زنجیره‌های تامین ناب از نظر هزینه اثربخشی و پیش‌بینی‌پذیری بهتر عمل می‌کنند، در حالی که زنجیره‌های تامین چابک انعطاف‌پذیرتر بوده و توانایی واکنش سریع به تغییرات بازار را دارند.
• انتخاب بر اساس عوامل مختلف: برای تعیین اینکه کدام استراتژی زنجیره تامین برای کسب‌ و کار شما مناسب‌تر است، باید محصول، مشتریان و کاربران نهایی، بازار و شرکا و تامین‌کنندگان خود را در نظر بگیرید.
• مدل ترکیبی: بسیاری از سازمان‌ها متوجه می‌شوند که به عناصر هر دو روش ناب و چابک نیاز دارند و از یک مدل ترکیبی برای مدیریت زنجیره تامین استفاده می‌کنند.

با اعمال روش صحیح مدیریت زنجیره تامین بر عملیات خود، سازمان شما قادر خواهد بود تا در هزینه‌ها صرفه‌جویی کند و به راحتی با نوسانات سریع سازگار شود.

روی آوردن به گزینه سوم

مزایای هر استراتژی مدیریت زنجیره تامین در توضیحات بالا ذکر شده است. اما رویکردهای مختلف معایبی نیز دارند. یک زنجیره تامین ناب، هزینه محور و کارآمد است، اما نمی‌تواند به سرعت به تقاضاهای جدید پاسخ دهد. از طرف دیگر، یک زنجیره تامین چابک بسیار تطبیق‌پذیر است، اما کنترل و پیش‌بینی آن دشوار می‌شود.

خبر خوب این است که شما مجبور نیستید فقط یکی از این رویکردها را برای مدیریت زنجیره تامین انتخاب کنید. بین ناب‌گرایی افراطی و چابکی افراطی، رویکردی ترکیبی وجود دارد که در آن می‌توانید متناسب با سازمان خود عمل کنید. شاید شما یک رویکرد را ترجیح دهید در حالی که فقط چند عنصر را از رویکرد دیگر قرض بگیرید. یا شاید سعی کنید یک نقطه میانی پیدا کنید تا به طور مساوی از هر دو طرف بهره‌مند شوید.

مزایای زنجیره تامین ترکیبی

برخی از کارشناسان می‌گویند که رویکرد ترکیبی برای اکثر شرکت‌ها مناسب‌تر است. شما می‌توانید زنجیره تامین خود را به اندازه‌ی کافی چابک و انعطاف‌پذیر نگه دارید تا نیازهای خود را برآورده کنید و در عین حال، جنبه‌هایی از فرآیند را که ارزش افزوده‌ای برای شرکت شما ایجاد نمی‌کنند، حذف کنید. این رویکرد به شما امکان می‌دهد استراتژی‌ای را که برای شرکت شما مناسب است، سفارشی‌سازی کنید و از هر دو دنیا بهترین بهره را ببرید.